ThS. Cao Thị Thu Huyền

Giảng viên Khoa Xây dựng Đảng

Tượng đài công - nông Xô viết Trường Thi - Bến Thủy (nguồn: dbndnghean.vn)

Chín ba năm đã trôi qua nhưng hào khí của Xô viết Nghệ - Tĩnh vẫn vang vọng trong trái tim của mỗi người Việt Nam yêu nước. Đây là bản anh hùng ca đầu tiên, mở đầu cho những mốc son chói lọi của cách mạng nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Xô Viết Nghệ - Tĩnh đã để lại những giá trị lịch sử quý báu cho cách mạng Việt Nam. Phát huy những giá trị lịch sử của Xô Viết Nghệ - Tĩnh, nhân dân ta tiếp tục viết nên những trang sử hào hùng của dân tộc trong thời kỳ đổi mới đất nước, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Nhìn lại những chặng đường lịch sử cách mạng Việt Nam, cũng là thêm một lần nữa chúng ta nhận thức sâu sắc hơn, vận dụng và quán triệt hiệu quả hơn những bài học, những giá trị to lớn từ Cao trào cách mạng 1930-1931 mà đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh. Đó là bài học về đảm bảo và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng; bài học về xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên cơ sở liên minh công – nông và về vận động, tổ chức, xây dựng và phát huy sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân; bài học về xây dựng chính quyền kiểu mới; bài học về chủ động, kịp thời nắm bắt thời cơ, lãnh đạo và bảo vệ thành quả cách mạng của Đảng. Những bài học kinh nghiệm, những giá trị lịch sử ấy của Xô viết Nghệ - Tĩnh không chỉ là tiền đề thắng lợi của công cuộc cách mạng giải phóng dân tộc mà còn để lại những bài học kinh nghiệm quý báu cho sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay.

Phát huy những giá trị lịch sử to lớn ấy, Đảng ta đã vận dụng, quán triệt những bài học kinh nghiệm quý báu cũng như tinh thần bất diệt của Xô Viết Nghệ – Tĩnh để xây dựng đất nước phát triển bền vững trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Trước hết, trong quá trình tiến hành công cuộc đổi mới, bối cảnh thế giới và trong nước, vừa có những thuận lợi, vừa có những khó khăn, thách thức, bài học về đảm bảo và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng trong Xô viết Nghệ Tĩnh vẫn còn nguyên giá trị đối với sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay. Đó là tiền đề cho công tác thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong giai đoạn hiện nay.

Tranh thủ những thời cơ và vận hội, vượt qua những khó khăn do tác động tiêu cực của tình hình trong nước và quốc tế, tiếp tục kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, Đảng đã thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn trên tất cả các lĩnh vực để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu. Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa VII ra Nghị quyết số 03, ngày 29-6-1992 Về một số nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng. Tiếp đó, tháng 11-1999, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương (lần 2), khóa VIII họp ban hành Nghị quyết Về một số vấn đề cơ bản và cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay. Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa XI đã họp ra Nghị quyết số 12- NQ/TW (ngày 16- 1- 2012): Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay. Ngày 30-10-2016, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Nghị quyết số 04-NQ/TW về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ”. Nghị quyết đã thẳng thắn chỉ rõ những hạn chế, yếu kém, xác định cụ thể nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém trong công tác xây dựng Đảng, nhất là sau 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng; đồng thời, xác định hệ thống giải pháp nhằm đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trọng tâm là ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Thực tiễn xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo đã đạt được những kết quả quan trọng. Trước hết, trong công tác xây dựng Đảng về tư tưởng, kế thừa các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng tiếp tục coi trọng công tác nghiên cứu, nâng cao trình độ lý luận, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào thực tiễn Việt Nam; đồng thời, coi trọng công tác tổng kết lịch sử, bảo đảm cho lý luận của Đảng gắn với thực tiễn cách mạng. Đảng chỉ rõ, phải nâng cao trình độ trí tuệ và lý luận, khắc phục trì trệ về lý luận. Đảng phải luôn xuất phát từ thực tế, phải bám sát thực tiễn, đánh giá đúng thực tiễn của đất nước, nhận thức và tôn trọng, vận dụng đúng đắn quy luật khách quan phù hợp với thực tiễn đất nước. Coi trọng tổng kết thực tiễn và tư duy lý luận, vận dụng sáng tạo và phát triển chứ không phải xa rời những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin. Từ thực tiễn đổi mới, Đảng không ngừng nâng cao nhận thức về chủ nghĩa xã hội, làm rõ hơn mô hình chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Đồng thời, trong công tác xây dựng Đảng về chính trị, Đảng đã không ngừng bổ sung, phát triển Cương lĩnh chính trị, đường lối và nâng cao bản lĩnh chính trị của Đảng. Đường lối chính trị đúng đắn có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu quả lãnh đạo của Đảng. Đường lối chính trị đúng đắn là sản phẩm trí tuệ của toàn Đảng và cũng là của toàn thể quần chúng nhân dân. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng luôn phòng ngừa nguy cơ sai lầm về đường lối. Để ngăn ngừa nguy cơ sai lầm về đường lối, khi hoạch định đường lối, Đảng đã nắm vững và vận dụng đúng đắn các quy luật khách quan, nắm vững lý luận và vận dụng sáng tạo lý luận, chống giáo điều, rập khuôn, không vận dụng máy móc kinh nghiệm của nước ngoài; xuất phát từ thực tế, điều kiện của đất nước để đề ra đường lối, chính sách thích hợp. Đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội không ngừng được bổ sung cho phù hợp với tình hình đất nước luôn luôn đổi thay. Cùng với xây dựng Cương lĩnh chính trị, đường lối, Đảng luôn quan tâm đến rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị cho cán bộ đảng viên.

Bên cạnh đó, công tác xây dựng, củng cố Đảng về tổ chức, cán bộ, tiếp tục đổi mới và chỉnh đốn Đảng về mọi mặt cũng đạt nhiều kết quả quan trọng. Kế thừa và phát triển những nguyên tắc về xây dựng Đảng trong thời kỳ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, trong thời kỳ cách mạng xã hội chủ nghĩa, Đảng luôn thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách trong xây dựng tổ chức và sinh hoạt Đảng. Tổ chức của Đảng ngày càng được kiện toàn tinh gọn, hoạt động thiết thực, hiệu quả, không chồng chéo, trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ. Đồng thời, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên luôn được quan tâm. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên được thực hiện trong hệ thống nhà trường của Đảng và Nhà nước và từ thực tiễn sản xuất, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cán bộ, đảng viên tự bồi dưỡng, tự đào tạo mà trưởng thành. Đảng thường xuyên nêu cao tinh thần tự phê bình và phê bình; xây dựng đội ngũ đảng viên gương mẫu, có phẩm chất, đạo đức cách mạng, có ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ, kiên định lập trường giai cấp công nhân, phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng; năng động, sáng tạo, vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách.

Đặc biệt, việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí đạt được nhiều thành tựu. Đổi mới phương thức lãnh đạo là đổi mới sự lãnh đạo đối với Nhà nước, đối với Mặt trận và các đoàn thể nhân dân. Tăng cường mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế, có rất nhiều vấn đề mới đặt ra tác động đến tư tưởng, tình cảm, đời sống của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Thực tiễn đòi hỏi Đảng cần tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo đối với công tác dân vận, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân với Đảng, tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng và nhân dân; tập hợp, vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân, tạo nên phong trào cách mạng rộng lớn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Cùng với bài học về đảm bảo và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng, trong công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, bài học về xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên cơ sở liên minh công – nông và về vận động, tổ chức, xây dựng và phát huy sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân của Xô viết Nghệ Tĩnh được vận dụng, phát huy những giá trị lịch sử quý báu. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và văn hóa, con người Việt Nam”.[1]

Thực hiện chủ trương phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Nhà nước tuyên truyền, vận động, tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân, tạo sự thống nhất trong hệ thống chính trị và đồng thuận trong xã hội. Tích cực tham gia góp ý kiến vào dự thảo Hiến pháp, các dự án luật, pháp lệnh và dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; các văn kiện trình Đại hội Đảng các cấp; kiến nghị với Đảng và Nhà nước nhiều nội dung quan trọng, góp phần hoạch định đường lối, chủ chương của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức thành viên đã chú trọng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng và triển khai sâu rộng các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân, phát huy tinh thần thi đua sáng tạo và các nguồn lực trong xã hội tham gia thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh của đất nước; đẩy mạnh thực hành dân chủ ở cơ sở, thực hiện "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra", bước đầu thực hiện giám sát và phản biện xã hội, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước.

Thông qua những hoạt động ích nước, lợi dân, Mặt trận đã góp phần quan trọng vào việc củng cố, tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam càng phát huy vai trò tiên phong trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, càng thể hiện rõ sức mạnh, bản lĩnh, ý chí và những phẩm chất cao đẹp, sáng ngời của dân tộc Việt Nam.

Đặc biệt, Đảng ta đã vận dụng, quán triệt bài học sâu sắc của Xô Viết Nghệ - Tĩnh về chủ động, kịp thời nắm bắt thời cơ, lãnh đạo và bảo vệ thành quả cách mạng của Đảng vào sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay. Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam có nhiều thời cơ, thuận lợi, trong nước có nhiều tiềm năng về tài nguyên, lao động, tình hình chính trị - xã hội ổn định, trên thế giới cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại diễn ra như vũ bão với nhiều thành tựu kỳ diệu, sự giao lưu thương mại và kinh tế quốc tế, sự hợp tác, liên kết giữa các nước ngày càng mạnh mẽ, tạo điều kiện để Việt Nam tiếp tục phát huy nội lực và lợi thế so sánh, tranh thủ ngoại lực, nguồn vốn, công nghệ mới, kinh nghiệm quản lý, mở rộng thị trường. Đó là cơ hội lớn tạo ra bước phát triển mới, nâng cao vị thế quốc gia, đóng góp cho cộng đồng quốc tế.

Cùng với những thời cơ, thuận lợi, Việt Nam cũng gặp nhiều khó khăn thách thức, đối mặt với nhiều nguy cơ. Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII sớm nhận diện và nêu lên bốn nguy cơ: nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới; nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa; nguy cơ về nạn tham nhũng và tệ quan liêu; nguy cơ “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Đại hội Đảng lần thứ VIII chỉ rõ: “Các nguy cơ đó có mối liên hệ tác động lẫn nhau và đều nguy hiểm, không thể xem nhẹ nguy cơ nào”. Đại hội IX của Đảng nhấn mạnh: Bốn nguy cơ mà Đảng từng chỉ rõ đến nay vẫn tồn tại và diễn biến phức tạp, đan xen, tác động lẫn nhau, không thể xem nhẹ nguy cơ nào”. Đặc biệt đến Đại hội XII, Đảng tiếp tục nêu rõ: Ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái và về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ.

Những thời cơ và thách thức, cơ hội và nguy cơ này luôn xuất hiện đan xen nhau và việc nhận diện chúng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc xây dựng những quyết sách, chính sách, chiến lược phù hợp với điều kiện lịch sử - cụ thể của Việt Nam hiện nay, do đó, cần tận dụng được những thời cơ, khắc chế nguy cơ nhằm phát triển đất nước nhanh, bền vững, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong hội nhập và phát triển, hướng tới mục tiêu cao cả là xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Bên cạnh đó, bài học về xây dựng chính quyền kiểu mới của Xô Viết Nghệ - Tĩnh đã được Đảng ta phát huy, vận dụng trong  việc xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tăng cường và phát huy vai trò, sức mạnh của Mặt trận và các đoàn thể nhân dân trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Trong đó xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đóng vai trò quan trọng nhất. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của dân, do dân và vì dân, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định: ”Nhà nước phục vụ nhân dân, gắn bó mật thiết với nhân dân, thực hiện đầy đủ quyền dân chủ của nhân dân, tôn trọng, lắng nghe ý kiến của nhân dân và chịu sự giám sát của nhân dân; có cơ chế và biện pháp kiểm soát, ngăn ngừa và trừng trị tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, vô trách nhiệm, lạm quyền, xâm phạm quyền dân chủ của công dân; giữ nghiêm kỷ cương xã hội, nghiêm trị mọi hành động xâm phạm lợi ích của Tổ quốc và của nhân dân”.[2]

Việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân đã đạt được những kết quả quan trọng. Quốc hội đẩy mạnh xây dựng luật pháp. Nền hành chính quốc gia được cải cách một bước. Từ năm 1986 đến năm 2005, Quốc hội thông qua gần 150 luật. Từ 2006 đến năm 2015, Quốc hội thông qua hơn 100 luật. Bộ máy Chính phủ và chính quyền địa phương được kiện toàn một bước. Bộ máy Chính phủ giảm từ 49 đầu mối xuống còn 25 đầu mối. Bộ máy Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giảm từ 40 đầu mối xuống còn hơn 20 đầu mối. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên từng bước đổi mới về tổ chức và phương thức hoạt động cho phù hợp với tình hình mới. Đến hết năm 2019, số đầu mối trực thuộc Trung ương giảm 4 đầu mối; tổng cục và tương đương giảm 7; cục vụ và tương đương giảm 83; sở, ngành và tương đương giảm 119; đơn vị công lập giảm 5.145; thôn, tổ dân phố 15.354… Về đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý: giảm 827 lãnh đạo sở, ngành và tương đương, 9063 lãnh đạo cấp phòng và tương đương, 8.131 cán bộ lãnh đạo, quản lý đơn vị sự nghiệp ở địa phương.[3]

Như vậy, Xô Viết Nghệ Tĩnh là ngọn cờ tiên phong, là trận thử lửa đầu tiên của cuộc đấu tranh cách mạng vĩ đại dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, mở đường cho những thắng lợi to lớn, đưa đất nước đến bến bờ độc lập, tự do. Trên hành trình suốt 93 năm qua và cho cả những mục tiêu to lớn phía trước, Xô Viết Nghệ - Tĩnh đã để lại những giá trị lịch sử vô cùng quý báu cho cách mạng Việt Nam, đó là nguồn năng lượng mãnh liệt để toàn Đảng, toàn Dân, toàn quân ta với tinh thần Xô Viết bất diệt luôn tự tin, kiêu hãnh bước lên phía trước. Những bài học được rút ra từ Xô viết Nghệ - Tĩnh mãi mãi là chất liệu tri thức lý luận, thực tiễn hết sức quý báu làm dày thêm kinh nghiệm, trí tuệ lãnh đạo của Đảng và Nhà nước ta. Với tư cách là cái nôi của cách mạng Việt Nam, "Nghệ Tĩnh Đỏ" là ngọn lửa thắp sáng lòng yêu nước, tự hào dân tộc, đã, đang và tiếp tục trở thành nguồn động lực to lớn cho cả đất nước và quê hương Nghệ An trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.