ThS. Nguyễn Anh Tuấn

GVC. Khoa Nhà nước và Pháp luật

 Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”[1]. Có cán bộ tốt, việc gì cũng xong. “Muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”[2]. Và: “Đảng phải nuôi dạy cán bộ, như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu. Phải trọng nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi một người có ích cho công việc chung của chúng ta”[3]. Bác cũng đặc biệt lưu ý: “Vấn đề cán bộ là một vấn đề rất trọng yếu, rất cần kíp, thì cách đối với cán bộ là một điều trọng yếu trong sự tổ chức công việc. Cách đối với cán bộ có khéo, có đúng thì mới thực hiện được nguyên tắc: Vấn đề cán bộ quyết định mọi việc”[4]. Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 7 (khóa XII) về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” cũng đã khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu "then chốt" của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững” (Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng nhiều lần khẳng định: Xây dựng Đảng là nhiệm vụ “then chốt” thì công tác cán bộ là “then chốt” của nhiệm vụ “then chốt”). Và để thực sự là cái gốc của mọi công việc, quyết định thành hay bại của sự nghiệp cách mạng thì người cán bộ phải hội đủ cả đức lẫn tài, đức ở đây chính là phẩm chất và tài chính là năng lực của người cán bộ, trong đó, phẩm chất của người cán bộ là cái gốc, là yếu tố mang tính nền tảng để người cán bộ phát huy năng lực của mình.

Phẩm chất của người cán bộ được hiểu là các giá trị và tính chất tốt đẹp của của người cán bộ đó, bao gồm hai bộ phận chính, gồm:

Một là, phẩm chất chính trị, bao gồm: Có tinh thần yêu nước sâu sắc, tận tụy phục vụ nhân dân, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, phấn đấu thực hiện có kết quả đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đây là  yếu tố quan trọng hàng đầu cấu thành giá trị chung của mỗi người cán bộ là vấn đề đặc biệt quan trọng, là đặc trưng bản chất của người cán bộ của Đảng.

Hai là, phẩm chất đạo đức cách mạng, gồm: Tuyệt đối trung thành với Đảng, với nhân dân; hoà mình với quần chúng nhân dân thành một khối, tin quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng; cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư; nỗ lực học tập, cầu tiến bộ; có ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm, giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng; luôn trau dồi chủ nghĩa tập thể, chống chủ nghĩa cá nhân; trung thành với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân. Trong phạm vi bài viết này, người viết chỉ tập trung bàn về phẩm chất đạo đức cách mạng, trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến nội dung trung thành với Đảng của người cán bộ.

Từ nội dung về phẩm chất đạo đức cách mạng, chúng ta thấy rằng, trung thành với Đảng là thành tố đầu tiên, xuyên suốt có ý nghĩa định hướng và quyết định đến các nội dung khác để làm nên phẩm chất đạo đức cách mạng của người cán bộ. Vậy thế nào là trung thành với Đảng? Và tại sao người cán bộ phải trung thành với Đảng?

Trung thành với Đảng là ra sức phấn đấu thực hiện nhiệm vụ của Đảng; suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng; vô luận trong hoàn cảnh nào phải đặt lợi ích của Đảng lên trên hết; trung thành với chủ trương, đường lối, với mục tiêu, lý tưởng của Đảng; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch vì mục đích chống phá Đảng phá hoại sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân.

Vậy tại sao người cán bộ lại phải trung thành với Đảng? Đây là vấn đề mà không phải ai cũng nhận thức một cách đầy đủ, thấu đáo và khách quan nên đâu đó vẫn còn những quan điểm chưa thật thống nhất với nhau khi trả lời cho câu hỏi này. Có quan điểm cho rằng, người cán bộ (thuật ngữ dùng để chỉ chung cho những người làm việc trong hệ thống chính trị) thì phẩm chất và yêu cầu trước hết là trung thành với Nhà nước chứ không phải với Đảng, bởi vì, không phải người cán bộ nào trong hệ thống chính trị cũng là đảng viên, và chỉ có đảng viên mới có nghĩa vụ phải trung thành với đảng của mình. Quan điểm khác lại nói, Nhà nước mới là chủ thể đóng vai trò là “người đại diện” cho nhân dân và toàn thể xã hội chứ không phải là Đảng, vì thế người cán bộ chỉ phải có nghĩa vụ trung thành với Nhà nước. Thực ra, các quan điểm trên sẽ không sai nếu chúng ta không đặt nó vào trong điều kiện thực tiễn về bối cảnh lịch sử và thể chế chính trị của Việt Nam, bởi ở nước ta chỉ có một đảng chính trị duy nhất là Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện và duy nhất đối với cách mạng Việt Nam, điều này đã được ghi nhận tại Điều 4 Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đó là: “Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. Việc ghi nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam ở trong Hiến pháp – văn bản pháp lý có giá trị cao nhất của mọi quốc gia đã nói lên rằng việc Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền và trở thành lực lượng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện và duy nhất đối với cách mạng Việt Nam là sự lựa chọn, là ý nguyện của nhân dân Việt Nam (bởi Hiến pháp do Quốc Hội ban hành, mà Quốc Hội là do nhân dân bầu lên, là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), bởi vậy, khi người cán bộ thể hiện sự trung thành với Đảng thì cũng chính là đang thể hiện sự trung thành với tổ quốc, với nhân dân. Và thực tiễn sự nghiệp cách mạng của đất nước là minh chứng sinh động nhất cho sự lựa chọn sáng suốt, đúng đắn đó của nhân dân ta.

Kể từ khi ra đời cho đến nay, Đảng luôn thể hiện và chứng minh được vai trò của mình “Là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Mục đích của Đảng là xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh, không còn người bóc lột người, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản” [5].  Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta từ thân phận của những người nô lệ mất nước, đã “Rũ bùn đứng dậy sáng loà” để trở thành công dân của một nước tự do, độc lập. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, dân tộc ta đã lập nên những chiến công hiển hách “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, non sông thu về một mối. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nước ta từ một nước nông nghiệp lạc hậu, thiếu ăn đã từng bước trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại và là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Và cũng dưới sự lãnh đạo đó “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như hiện nay” [6]. Để Đảng ta có được những thành tựu to lớn kể trên cùng dân tộc đó chính là nhờ từ khi ra đời cho đến nay trong suốt tiến trình của sự nghiệp cách mạng, Đảng luôn coi trọng và quan tâm đặc biệt đến chất lượng của đội ngũ cán bộ ở tất cả các cấp, trong tất cả các lĩnh vực của hệ thống chính trị.

Nghệ An là tỉnh nằm ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, là địa phương có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, giàu truyền thống cách mạng và tinh thần hiếu học. Nghệ An còn là mảnh đất đã sản sinh nhiều anh hùng, hào kiệt, danh tướng, danh nhân lịch sử cho đất nước. Đặc biệt, Nghệ An là quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, người sáng lập Đảng ta, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Theo số liệu thống kê, tính đến ngày 31/12/2022, tỉnh Nghệ An có diện tích tự nhiên 16.486,52 km² (lớn nhất nước) quy mô dân số 3.737.260 người (đứng thứ 4 cả nước); toàn tỉnh có 21 đơn vị hành chính cấp huyện (gồm 17 huyện, 03 thị xã, 01 thành phố) và 460 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 411 xã, 32 phường, 17 thị trấn)[7]. Về đội ngũ cán bộ các cấp, tính đến ngày 31/12/2022, toàn tỉnh có 73.271 người, trong đó: Công chức từ cấp huyện trở lên có 3.088 người; viên chức trong đơn vị sự nghiệp công lập có 60.801 người; cán bộ, công chức cấp xã có 9.382 người [8]. Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng trong toàn tỉnh, tỉnh đã xây dựng được một đội ngũ cán bộ nhìn chung có đủ phẩm chất và năng lực để đáp ứng được những yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, đại bộ phận cán bộ của tỉnh có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành và thực hiện có kết quả cao các chủ trương, đường lối của Đảng, có ý thức tự giác tu dưỡng về đạo đức, lối sống và phấn đấu học tập hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, được nhân dân mến tin, chính họ là nhân tố đóng vai trò quyết định để tỉnh thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội trong những năm vừa qua. Tuy nhiên, nhìn thẳng vào sự thật, thì vẫn còn đó một số cán bộ thiếu ý chí phấn đấu, ngại khó, ngại khổ, thiếu ý thức tu dưỡng và trau dồi phẩm chất cũng như năng lực công tác, thậm chí có biểu hiện tha hoá, chủ nghĩa cá nhân, cữa quyền, hách dịch, tham ô, tham nhũng, có người không giữ được mình trước những cám dỗ vật chất đã vướng vào vòng lao lí, tù tội làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh và uy tín của Đảng đối với nhân dân. Chỉ tính riêng cấp xã, trong năm 2023 đã có 24 cán bộ và 47 công chức phải nhận những hình thức kỷ luật khác nhau [9].

Ngày 18/7/2023, Bộ Chính trị đã ban hành ghị quyết số 39-NQ/TW về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, với mục tiêu bao quát là: Đến năm 2030 đưa Nghệ An trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước, kinh tế phát triển nhanh và bền vững, mang đậm bản sắc văn hoá Việt Nam và xứ Nghệ;…Tổ chức Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân và niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước được tăng cường. Để đạt được mục tiêu trên thì vấn đề tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị phải được quan tâm hàng đầu, trong đó đặc biệt quan tâm việc xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị - tuyệt đối trung thành với Đảng, có tính chuyên nghiệp cao, trong sạch, tận tuỵ phục vụ nhân dân, năng động, sáng tạo, có tư duy đổi mới, có tầm nhìn chiến lược. Muốn vậy, thời gian tới, tỉnh cần quan tâm thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng trong toàn tỉnh để xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Tiếp tục tăng cường và  phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng đối với công tác cán bộ nói chung và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nói riêng, đây vừa là định hướng, vừa là giải pháp cơ bản nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo trực tiếp, toàn diện về công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ của Đảng, siết chặt kỷ luật, kỷ cương gắn với tạo môi trường, cơ chế thúc đẩy đổi mới mạnh mẽ, toàn diện, sáng tạo và bảo vệ cán bộ, điều này cần được thể hiện thường xuyên, liên tục trong tất cả các khâu của công tác cán bộ. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có  phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, xác định xây dựng đội ngũ cán bộ là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trước hết là của các cấp ủy, tổ chức đảng mà nòng cốt là các cơ quan tham mưu của Đảng, nhất là cơ quan tổ chức, cán bộ.

Thứ hai, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện hiệu quả việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị trong toàn tỉnh tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn là chủ trương chung trong cả hệ thống chính trị ở mọi cấp, mọi ngành trong phạm vi cả nước, mà Nghệ An cũng không phải là ngoại lệ. Khi thực hiện chủ trương này không tránh khỏi những sự xáo trộn, nhất là ảnh hưởng trực tiếp đến vị trí việc làm của đội ngũ cán bộ trong hệ thống, chính vì thế sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến tư tưởng của họ, cho nên trước hết tỉnh cần phải đặc biệt quan tâm làm tốt công tác tư tưởng cho đội ngũ cán bộ làm cho mỗi cán bộ đều nhận thức đầy đủ, đúng đắn về sự cần thiết của việc thực hiện chủ trương trên để họ chung sức, đồng lòng thực hiện. Bên cạnh đó, khi tiến hành sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tỉnh cần phải chú trọng nghiên cứu, đánh giá toàn diện từ số lượng, cơ cấu gắn với từng vị trí việc làm xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ thực tiễn để lựa chọn, sắp xếp đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới.

Thứ ba, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trên cả hai nội dung phẩm chất và năng lực, không vì nội dung này mà xem nhẹ nội dung kia.

Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là nhiệm vụ thường xuyên và liên tục của Đảng để có được một đội ngũ cán bộ kiên trung và sẵn sàng đáp ứng được những yêu cầu nhiệm vụ trước sự chuyển biến mau lẹ của thực tiễn đặt ra, chính vì vậy việc đổi mới nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cần phải được quan tâm thực hiện cả về nội dung lẫn hình thức đồng thời trên cả hai phương diện phẩm chất và năng lực, nhất là đào tạo về lý luận chính trị, bởi để có thể thực hiện hiệu quả công tác chuyên môn trong quá trình thực thi công vụ, đòi hỏi mỗi cán bộ phải không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, trau dồi về trình độ chuyên môn, kỹ năng xử lý công việc một cách khoa học, hiệu quả, người cán bộ không thể thực hiện nhiệm vụ chuyên môn tốt nếu không đứng trên nền tảng phẩm chất chính trị tốt.

Thứ tư, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra đối với đội ngũ cán bộ.

Đây là một trong những nội dung quan trọng trong quy trình quản lý cán bộ, tác động trực tiếp đến việc chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động của đội ngũ này. Thực tiễn cho thấy, không ít trường hợp, trong quá trình công tác, một phần do thiếu tu dưỡng, rèn luyện, một phần thiếu kiểm tra, giám sát chặt chẽ, không được quản lý tốt đã dần bị tha hóa, biến chất. Mặt khác, qua công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động công vụ sẽ giúp phát hiện kịp thời những thiếu sót, khuyết điểm, những sai phạm để có biện pháp giáo dục, điều chỉnh kịp thời, hạn chế những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Quá trình kiểm tra, giám sát cần phải chú trọng tính toàn diện, kịp thời cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức và kết quả hoạt động chuyên môn, sinh hoạt tư tưởng, quản lý và kiểm tra chế độ học tập, tự rèn luyện của cán bộ, công chức, viên chức, trong quá trình kiểm tra cần phải linh hoạt thực hiện kết hợp chế độ kiểm tra thường xuyên, theo định kỳ với kiểm tra đột xuất, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao.

Thứ năm, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội và người dân; các cơ quan báo chí, truyền thông trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ của tỉnh.

Phát huy vai trò của Măt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc giám sát trong tất cả các khâu của công tác cán bộ, cũng như quá trình rèn luyện và thực thi nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ trong thực tiễn.Tạo điều kiện thuận lợi để người dân và các cơ quan báo chí, truyền thông tham gia giám sát, phản ánh thông tin trong công tác cán bộ trên cơ sở khách quan, trung thực để cơ quan chức năng kịp thời nắm bắt thông tin và chấn chỉnh, xử lý cán bộ khi có sai phạm xẩy ra, đồng thời cũng để mỗi người cán bộ nâng cao được ý thức tự rèn luyện, trau dồi bản thân mình hơn.

Cán bộ, là người hoạch định đường lối cho Đảng, là người tổ chức thực hiện đường lối, là người hướng dẫn, giải thích và tuyên truyền cho dân hiểu, dân làm để đường lối đến được với thực tiễn sinh động nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu của Đảng và nhân dân. Để làm được điều đó, ngoài năng lực chuyên môn thì yếu tố nền tảng không thể thiếu của người cán bộ đó chính là phẩm chất mà nội dung cốt lõi, bao trùm của nó chính là trung thành với Đảng, chỉ khi trung thành với Đảng người cán bộ mới mong muốn làm những việc tốt đẹp vì Đảng, và tận hiến cho Đảng –Nhân dân, chính vì vậy, việc xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới của Đảng là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trên cơ sở phát huy vai trò tự phấn đấu, tự rèn luyện của mỗi người cán bộ và sự giám sát của nhân dân./.