Nguyễn Thị Hoài An - Lê Anh Xuân

Khoa Nhà nước và pháp luật

 Tác phẩm "Dân vận" đăng trên báo Sự Thật ngày 15/10/1949

          Tóm tắt: Bài báo “Dân vận” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đăng trên báo Sự thật số 120, ngày 15/10/1949, là một văn kiện có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn đối với công tác dân vận của Đảng ta. Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, những quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về dân vận vẫn giữ nguyên giá trị chỉ đạo thực tiễn. Bài viết này phân tích những nội dung cốt lõi của bài báo “Dân vận”, làm rõ giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác vận động quần chúng, đồng thời đưa ra một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong thời kỳ mới.

          Từ khóa: Chủ tịch Hồ Chí Minh, bài báo dân vận, công tác vận động quần chúng.

Mở đầu

          Trong tiến trình cách mạng Việt Nam, công tác dân vận luôn giữ vị trí đặc biệt quan trọng. Ngay từ những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác vận động quần chúng. Cách đây gần 80 năm, trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang ở giai đoạn cam go, Chủ tịch Hồ Chí Minh, bút danh X.Y.Z đã viết bài báo “Dân vận” nhằm khẳng định vị trí, vai trò của quần chúng nhân dân và công tác dân vận trong sự nghiệp cách mạng. Dù bài báo chỉ dài chưa đầy 600 chữ, nhưng chứa đựng một hệ thống tư tưởng sâu sắc về lý luận và phương pháp công tác dân vận. Bài báo “Dân vận” của Người, đăng trên Báo Sự thật số 120 ngày 15/10/1949, không chỉ là một tác phẩm báo chí thông thường, mà còn là một văn kiện lý luận có giá trị trường tồn về công tác dân vận trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam.

          Nhân kỷ niệm Ngày truyền thống công tác dân vận của Đảng, việc nghiên cứu lại bài báo này không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận mà còn là yêu cầu thực tiễn cấp thiết trong bối cảnh đất nước đang thực hiện công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nó cũng là một yêu cầu cấp thiết, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Bài viết nhằm làm rõ giá trị lý luận và thực tiễn của bài báo “Dân vận” trong bối cảnh hiện nay và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác dân vận.

1. Bối cảnh ra đời và nội dung cốt lõi của bài báo "Dân vận"

          Năm 1949, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam bước sang giai đoạn ác liệt. Việc củng cố niềm tin của nhân dân vào thắng lợi của cách mạng, huy động toàn dân tham gia kháng chiến là nhiệm vụ sống còn. Trong bối cảnh đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài “Dân vận” nhằm định hướng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và toàn bộ hệ thống chính trị thực hiện tốt công tác vận động quần chúng.

          Bài báo ra đời không chỉ như một chỉ dẫn mang tính tình thế, mà còn thể hiện một hệ thống quan điểm toàn diện về dân, dân chủ, và công tác dân vận, thể hiện rõ tư tưởng “lấy dân làm gốc” trong tư duy Hồ Chí Minh.

          Những nội dung tư tưởng chủ đạo trong bài viết bao gồm:

          Thứ nhất, dân là gốc của cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân... Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân.”  Quan điểm này thể hiện tư duy dân chủ sâu sắc. Theo Người, dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn là chủ thể của cách mạng. Mọi chính sách, pháp luật, và công việc của Đảng và Nhà nước đều phải xuất phát từ lợi ích của nhân dân.

          Thứ hai, dân vận là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị. Khi nói về lực lượng làm công tác dân vận, bài báo viết: “Tất cả cán bộ chính quyền, tất cả cán bộ đoàn thể và tất cả hội viên của các tổ chức nhân dân đều phải phụ trách dân vận” . Người yêu cầu tất cả cán bộ, đảng viên, từ trung ương đến địa phương, đều phải làm công tác dân vận. Điều này khẳng định sự gắn kết chặt chẽ giữa công tác lãnh đạo, quản lý và vận động quần chúng – điều kiện để chính sách đi vào cuộc sống.

          Thứ ba, bàn về phương pháp dân vận hiệu quả, một trong những chỉ dẫn nổi tiếng của Hồ Chí Minh là: “Óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm”.  Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng dân vận không phải là nói suông, mà là hành động cụ thể. Người cán bộ dân vận phải gần dân, hiểu dân, sống trong dân và vì dân.

Bác Hồ về thăm quê hương Nghệ An 

 2. Những giá trị lý luận và thực tiễn của bài báo "dân vận"

          Mặc dù đã gần 80 năm trôi qua nhưng những giá trị lý luận và thực tiễn của bài báo vẫn còn nguyên giá trị, có sức lan tỏa lớn, cần nghiêm túc nghiên cứu, học tập, minh chứng những giá trị to lớn trong tư tưởng Hồ Chí Minh. 

          Thứ nhất, bài báo là một minh chứng, một ví dụ được cụ thể hóa một cách đơn giản tư tưởng “lấy dân làm gốc” của Hồ Chí Minh. Quan điểm “lấy dân làm gốc” được diễn đạt thành những nội dung dễ hiểu, dễ thực hiện, trở thành kim chỉ nam cho mọi hoạt động của hệ thống chính trị. Tư tưởng này được phát triển thành các nguyên lý: (1)“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; (2) “Ý Đảng hợp lòng dân”; (3)“Gần dân, trọng dân, hiểu dân, học dân”...

          Thứ hai, nêu cao vai trò chủ thể của nhân dân. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một bước phát triển lớn về lý luận chính trị khi xác lập rõ ràng vai trò của nhân dân không chỉ trong chiến tranh mà cả trong xây dựng hòa bình, phát triển đất nước. Đây là nền tảng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

          Thứ ba, định hướng xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận mẫu mực. Bài viết là lời nhắc nhở về phẩm chất, đạo đức, thái độ và phương pháp làm việc của người cán bộ dân vận: phải thực hành “6 cùng” với dân (cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói, cùng nghĩ, cùng chia sẻ).

          Dưới góc độ thực tiễn, bài báo "dân vận" của Bác Hồ, với bối cảnh lịch sử, chính trị, của đất nước đa có nhiều thay đổi, vẫn có những giá trị to lớn trong giai đoạn hiện nay.

          Thứ nhất, đây là những nội dung, tư tưởng căn bản góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng, nhiều thách thức đến từ bên ngoài và cả bên trong (thiên tai nghiêm trọng, chênh lệch giàu nghèo, ô nhiễm môi trường, thông tin độc hại trên mạng xã hội...), công tác dân vận càng trở nên quan trọng nhằm củng cố lòng tin và khơi dậy sức mạnh nội lực từ nhân dân.

          Thứ hai, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền các cấp.          Trong bối cảnh Đảng và nhà nước đang tiến hành công cuộc đổi mới sâu rộng, có nhiều thay đổi lớn để bước vào kỷ nguyên mới với nhiều thời cơ nhưng cũng nhiều thách thức, công tác dân vận chính quyền được xác định là một khâu đột phá, góp phần thực hiện thắng lợi cải cách hành chính, thúc đẩy dân chủ cơ sở, nâng cao năng lực phục vụ người dân.

          Thứ ba, tưởng Hồ Chí Minh thể hiện trong bài báo dân vận cũng nhất quán với hệ tư tưởng của Người về đại đoàn kết, là cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng góp phần đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch. Trong môi trường truyền thông đa chiều, các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề “dân chủ”, “nhân quyền” để xuyên tạc vai trò của Đảng. Thực hiện tốt công tác dân vận chính là lời phản bác mạnh mẽ, tạo thế trận lòng dân vững chắc.

3. Một số định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác dân vận hiện nay

          Một là, đổi mới về tư duy và phương thức dân vận. Chuyển mạnh từ tư duy “quản lý, chỉ đạo” sang “phục vụ, đồng hành cùng nhân dân”. Thực hiện dân vận theo phương châm “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”. Đồng thời, các cấp ủy, chính quyền và đoàn thể quần chúng cần tiếp tục phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên trong công tác dân vận.

          Hai là, thường xuyên đổi mới nội dung, phương thức dân vận

          Để đáp ứng yêu cầu về nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong tình hình mới, nội dung và phương thức dân vận cũng cần có sự thích ứng để phù hợp với các yêu cầu khách quan trong quá trình đổi mới cả hệ thống chính trị và chuyển đổi số.

          Ứng dụng công nghệ thông tin trong nắm bắt dư luận xã hội: Tăng cường sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI) và mạng xã hội để thu thập, xử lý, dự báo xu hướng dư luận xã hội; qua đó kịp thời phát hiện, định hướng và xử lý những vấn đề nhạy cảm.

          Tổ chức các hình thức dân vận phù hợp với từng nhóm dân cư, từng vùng miền, dân tộc: Vận dụng linh hoạt các phương thức tiếp cận, đảm bảo vừa phù hợp với đặc điểm văn hóa – xã hội, vừa gắn với nhu cầu, lợi ích thiết thực của từng nhóm đối tượng, qua đó nâng cao hiệu quả vận động, thuyết phục và tạo sự đồng thuận xã hội.

          Đa dạng hóa các kênh truyền thông dân vận: Kết hợp giữa phương thức truyền thống và hiện đại, đẩy mạnh sử dụng các nền tảng số như fanpage, cổng thông tin điện tử, diễn đàn trực tuyến, mạng xã hội… để mở rộng phạm vi tác động, tăng tính tương tác và tạo diễn đàn trao đổi, đối thoại trực tiếp với nhân dân.

          Ba là, tăng cường dân vận chính quyền. Giải pháp này là những nội dung cốt lõi trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN và công tác dân vận hiện nay.

          Xây dựng chính quyền liêm chính, phục vụ, gần dân, hướng tới mô hình chính quyền kiến tạo phát triển, đặt lợi ích của người dân làm trung tâm; nâng cao đạo đức công vụ, chống quan liêu, tham nhũng; phát huy tinh thần trách nhiệm, tận tụy phục vụ nhân dân.

          Thực hiện nghiêm nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát”, đảm bảo tính công khai, minh bạch trong mọi chủ trương, chính sách, chương trình phát triển kinh tế – xã hội; tạo cơ chế để người dân trực tiếp tham gia đóng góp ý kiến, tham gia quản lý xã hội và giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước.

          Nâng cao trách nhiệm giải trình của cơ quan công quyền trước nhân dân. Mọi quyết định, chính sách, hoạt động quản lý nhà nước phải có sự giải thích rõ ràng, minh bạch; thiết lập cơ chế đối thoại định kỳ giữa chính quyền và nhân dân; tăng cường vai trò của báo chí, truyền thông và các tổ chức xã hội trong giám sát, phản biện.

          Bốn là, gắn công tác dân vận với thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Bảo đảm phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Thực hiện công khai, minh bạch các chủ trương, chính sách, dự án liên quan trực tiếp đến người dân. Tăng cường đối thoại trực tiếp giữa chính quyền với nhân dân, kịp thời tháo gỡ vướng mắc.

          Năm là, tiếp tục bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận đủ phẩm chất và năng lực.

           Để thực hiện tốt nội dung này cần thực hiện đồng bộ các giải pháp như:

          Tiếp tục bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận đủ phẩm chất và năng lực. Xác định cán bộ dân vận là lực lượng nòng cốt, cần có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, gắn bó mật thiết với nhân dân, đồng thời am hiểu thực tiễn và có năng lực tổ chức thực hiện.

          Kiên quyết chống biểu hiện quan liêu, cửa quyền, xa dân. Thường xuyên kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm những trường hợp cán bộ lợi dụng quyền hạn, thiếu trách nhiệm, gây phiền hà cho nhân dân; xây dựng tác phong gần dân, trọng dân, lắng nghe dân.

           Đưa công tác dân vận vào tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên, coi hiệu quả công tác dân vận là một tiêu chuẩn quan trọng trong đánh giá, bổ nhiệm, quy hoạch, khen thưởng cán bộ, từ đó khuyến khích tinh thần trách nhiệm và sự gắn bó với nhân dân.

          Đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng mềm cho cán bộ dân vận, nhất là ở cơ sở. Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng về kiến thức pháp luật, quản lý xã hội, truyền thông, công nghệ thông tin, cũng như kỹ năng thuyết phục, đối thoại, giải quyết tình huống; giúp cán bộ cơ sở đủ khả năng xử lý những vấn đề dân sinh phát sinh hằng ngày.

 Kết luận

          Bài báo “Dân vận” của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một văn kiện lý luận quý báu, mang giá trị bền vững với thời gian. Trong bối cảnh mới, việc quán triệt sâu sắc và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác dân vận là yếu tố then chốt để tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.

Tài liệu tham khảo:

1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, t. 6, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011.

2. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021.

3. Ban Dân vận Trung ương: “70 năm công tác dân vận của Đảng”, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2019