ThS Vương Quang Minh

Bí thư Đảng uỷ, Hiệu trưởng

Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII. Ảnh: Nam An (nguồn: baonghean.vn)

Tóm tắt: Hiện nay, chủ trương, biện pháp về sắp xếp, tổ chức tinh giản bộ máy và biên chế trong hệ thống cơ quan Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp từ Trung ương đến cơ sở là vấn đề lớn, có ý nghĩa quyết định đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động của cả HTCT. Vì vậy, rất cần tinh thần quyết tâm cao, sự đồng thuận và trách nhiệm của mỗi người cán bộ, đảng viên trong thực tiễn thực thi. Trong đó, việc nghiên cứu, vận dụng đúng đắn và sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác xây dựng Đảng và HTCT trên các phương diện chính trị, tư tưởng, tổ chức và cán bộ trong sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả là một trong những giải pháp mang tính định hướng và cần thiết.

Từ khoá: Tư tưởng Hồ Chí Minh; Sắp xếp tổ chức bộ máy; Nghệ An.

Thực tiễn 95 năm qua của cách mạng Việt Nam cho thấy, Đảng ta luôn quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng, chính trị, tổ chức và cán bộ gắn với công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị (HTCT), coi đó là nhiệm vụ then chốt, quyết định đến sức mạnh, uy tín của Đảng. Tuy vậy, quán triệt và vận dụng đúng đắn, sáng tạo tư tưởng đó của Hồ Chí Minh hiện nay đã và đang đặt ra những yêu cầu mới đối với công tác sắp xếp, tinh giản bộ máy, biên chế theo tinh thần Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 56-NQ/TW (Ngày 25/11/2024) tổng kết Nghị quyết 18 về sắp xếp, hoàn thiện tổ chức bộ máy của HTCT tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội; phát huy quyền làm chủ của nhân dân trước yêu cầu, nhiệm vụ mới của sự nghiệp đổi mới đất nước. Trong thực tiễn quá trình đổi mới, phát triển, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Nghệ An luôn nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong mục tiêu, đường hướng phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng và HTCT; trong đó, vấn đề rất được quan tâm hiện nay là công tác xây dựng, sắp xếp bộ máy và con người đảm bảo hoạt động hiệu lực, hiệu quả trước yêu cầu, nhiệm vụ mới.

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng, chính trị, tổ chức và cán bộ trong công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị

Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng, chính trị, tổ chức và cán bộ trong công tác xây dựng Đảng và HTCT là một trong những nội dung cốt lõi trong di sản Hồ Chí Minh đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, được thể hiện trên những khía cạnh:

 Xây dựng Đảng về chính trị, là xây dựng đường lối chính trị của Đảng, được thể hiện qua các cương lĩnh, các văn kiện của Đảng ở các kỳ Đại hội và các Nghị quyết trong thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo, đáp ứng được yêu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, Đảng phải lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm “nòng cốt”, làm nền tảng tư tưởng và “kim chỉ nam” cho mọi hoạt động của mình. Xa rời chủ nghĩa Mác - Lênin sẽ không thể đưa một đảng cách mạng đến thành công”[1].

Xây dựng Đảng về tư tưởng, là xây dựng Đảng trên nền tảng một hệ lý luận đúng đắn. Và Người cho rằng, đối với Đảng ta, hệ lý luận đúng đắn đó là chủ nghĩa Mác - Lênin, là vũ khí lý luận, là nền tảng tư tưởng chính trị của Đảng. Vì vậy, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Người luôn yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng cần phải ra sức học tập chủ nghĩa Mác - Lênin. Vì mục tiêu cuối cùng là lý luận cốt để áp dụng vào công việc thực tế. Lý luận mà không áp dụng vào thực tế là lý luận suông... Mỗi cán bộ, mỗi đảng viên phải học lý luận, phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế... Đó mới là vấn đề cốt lõi trong công tác tư tưởng của một Đảng cách mệnh, một Đảng chân chính.

Xây dựng Đảng về tổ chức. Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Người nêu rằng: “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng.”[2] Do đó, mục đích của xây dựng Đảng về tổ chức là làm cho Đảng trở thành một tổ chức chính trị trong sạch, vững mạnh; một tổ chức có sức mạnh chiến đấu với một đội ngũ cán bộ, đảng viên thường xuyên học tập, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, luôn gắn bó máu thịt với nhân dân, không ngừng nâng cao năng lực, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn cách mạng.

Xây dựng Đảng về công tác cán bộ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong công tác cán bộ, vấn đề then chốt nhất là xây dựng đạo đức trong mỗi người cán bộ, đảng viên. Trong tác phẩm Di chúc, Người viết: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liên chính, chí công vô tư”[3]. Theo đó, việc sử dụng, cất nhắc cán bộ “phải vì công tác, tài năng, vì cổ động cho đồng chí khác thêm hăng hái”[4]. Trên cơ sở những ưu điểm, năng lực của người cán bộ mà đề bạt, cất nhắc họ một cách khách quan, công tâm, đúng người, đúng việc. Đây là những chỉ dẫn có ý nghĩa to lớn cho Đảng ta học tập, vận dụng trong công tác xây dựng Đảng và HTCT trước yêu cầu và nhiệm vụ mới của sự nghiệp cách mạng.

2. Vận dụng đúng đắn và sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng, chính trị, tổ chức và cán bộ trong sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả ở tỉnh Nghệ An hiện nay

Trong quá trình đổi mới, phát triển, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Nghệ An luôn nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong đường hướng phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng và HTCT, xây dựng đời sống văn hoá, con người mới;… trong đó, vấn đề then chốt được quan tâm hàng đầu là công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng và HTCT. Nhờ đó, trong thời gian qua, công tác sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả ở tỉnh Nghệ An bước đầu đạt được kết quả khả quan:

Thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của HTCT tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; trên cơ sở các văn bản triển khai của UBND tỉnh và văn bản hướng dẫn thực hiện của các bộ, ngành, các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố, thị xã, các đơn vị sự nghiệp trực thuộc tỉnh đã tiến hành rà soát sửa đổi, bổ sung, ban hành chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị theo quy định.

Qua quá trình tổ chức thực hiện đã cho thấy tính thống nhất với các quy định của pháp luật, chủ trương đổi mới cơ chế quản lý tổ chức bộ máy và cán bộ, công chức, viên chức của Đảng và Nhà nước; góp phần tích cực trong việc thực hiện quản lý biên chế, tuyển dụng, sử dụng công chức, viên chức, hợp đồng lao động, cải cách hành chính, tinh giản biên chế, quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, công tác quản lý nhà nước về quỹ, hội trên địa bàn tỉnh.

Đến nay, sau 7 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW (tính từ 30/6/2017 đến 30/10/2024) kết cụ thể đạt được là: Số lượng cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính nhà nước khác thuộc tỉnh và số lượng đầu mối trực thuộc: từ 21 cơ quan, 166 phòng và tương đương, 18 Chi cục và tương đương; nay còn 21 cơ quan, 157 phòng và tương đương, 16 Chi cục và tương đương. Số lượng cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính nhà nước thuộc các huyện, thành phố, thị xã từ 262 phòng đến nay còn 257 phòng. Số đơn vị hành chính cấp xã; số thôn, tổ dân phố từ 480 xã, phường, thị trấn; 5.884 xóm, khối, bản, đến nay còn 460 xã, phường, thị trấn; 3.804 xóm, khối, bản[5]. Ngoài ra, thực hiện Nghị quyết Trung ương 6, Kế hoạch số 111-KH/TU, Đề án số 09-ĐA/TU của Tỉnh ủy, các cơ quan chuyên môn thuộc tỉnh đã tiến hành rà soát, sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế theo quy định. Đến nay, đã tiến hành sắp xếp và giảm 13 phòng chuyên môn tại các Sở: giảm 05 phòng chuyên môn thuộc UBND cấp huyện. Giảm 10 cấp phó các sở, ban, ngành (66 người năm 2017 xuống 56 người năm 2024); giảm 38 cấp phó phòng thuộc các sở, ban, ngành (299 người năm 2017 xuống 261 người năm 2024); giảm 04 cấp phó Chi cục (33 người năm 2017 xuống 29 người năm 2024); giảm 15 phó phòng thuộc chi cục (109 người năm 2017 xuống 94 người năm 2024); giảm 34 phó phòng chuyên môn cấp huyện (441 người năm 2017 xuống 407 người năm 2024)[6].

Cùng với đó là xây dựng, củng cố tổ chức đảng, nhất là vùng đặc thù, trong các loại hình doanh nghiệp được tập trung chỉ đạo. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả mô hình cán bộ tăng cường về các xã, đảng viên sinh hoạt tạm thời ở các chi bộ thôn, bản khu vực biên giới, ven biển. Công tác phát triển đảng viên mới, quản lý đảng viên tiếp tục được chú trọng; các cấp ủy đã thực hiện nghiêm việc rà soát, sàng lọc đưa ra khỏi Đảng những người không đủ tư cách đảng viên. Chất lượng công tác đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ được nâng lên; tiếp tục thực hiện tốt công tác luân chuyển gắn với bổ sung, kiện toàn kịp thời cán bộ ở các cấp. Công tác bảo vệ chính trị nội bộ được thực hiện nghiêm túc, góp phần nhận diện, ngăn ngừa các biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong cán bộ, đảng viên. Công tác quản lý cán bộ, đảng viên khi ra nước ngoài, quan hệ với tổ chức, cá nhân người nước ngoài được thực hiện đúng quy định.

Năm 2024, trong bối cảnh có nhiều yếu tố khó khăn, thách thức, vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự vào cuộc của HTCT tại Nghệ An đã được khẳng định rõ nét. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ, Thường trực Tỉnh ủy Nghệ An luôn đoàn kết, thống nhất, chấp hành nghiêm các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ; bám sát và thực hiện nghiêm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, Quy chế làm việc, chương trình công tác của cấp ủy. Xác định các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm, các điểm nghẽn cần tháo gỡ, giao cho cấp ủy, tổ chức đảng cấp dưới và các cơ quan, đơn vị tập trung thực hiện; đồng thời thông qua Đảng đoàn HĐND tỉnh, Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh đã lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND tỉnh và UBND tỉnh; từ đó kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông các nguồn lực, khắc phục những điểm nghẽn, tích cực phối hợp giải quyết công việc đạt hiệu quả rõ rệt.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả khá toàn diện đó, công tác sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả ở tỉnh Nghệ An thời gian qua vẫn đang còn những hạn chế, vướng mắc, như: một số đơn vị, địa phương còn lúng túng khi xác định, xây dựng phương án sắp xếp, tổ chức bộ máy, nên một số nhiệm vụ hoàn thành còn chậm so với kế hoạch đề ra; một số mô hình thí điểm về tinh gọn tổ chức bộ máy triển khai chậm, tính lan toả ít... Chưa thực hiện thí điểm việc kiêm nhiệm chức danh người đứng đầu hoặc hợp nhất một số cơ quan của cấp uỷ và cơ quan chuyên môn của chính quyền có chức năng, nhiệm vụ tương đồng ở cấp tỉnh. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi Đảng ta đang đẩy mạnh công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xuất hiện không ít cán bộ “dám nghĩ” nhưng không “dám làm”, không dám đề xuất, thực hiện những giải pháp đột phá gỡ khó nên chưa phát huy được hết năng lực, tinh thần đổi mới, sáng tạo... Điều này, càng cho công tác sắp xếp, tinh giản bộ máy, biên chế trong các cấp uỷ Đảng và HTCT càng gặp nhiều khó khăn, trở ngại[7].

Phát huy kết quả đạt được, khắc phục những hạn chế còn tồn tại, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng, chính trị, tổ chức và cán bộ vào công tác sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả ở tỉnh Nghệ An, thời gian tới, cần tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp sau đây:

Một là, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng, đối với công tác sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả ở tỉnh Nghệ An hiện nay, cấp uỷ chính quyền các cấp cần làm tốt công tác tư tưởng cho cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan, đơn vị mình. Nâng cao nhận thức, tạo sự thống nhất ý chí và hành động trong cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu về thực hiện Nghị quyết, Kế hoạch của Trung ương, của tỉnh. Cùng với đó, kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh các tổ chức, cá nhân có biểu hiện không đúng trong chỉ đạo, thiếu trách nhiệm, hoặc dao động, bàn lùi trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện chủ trương, kế hoạch đã đề ra.

Hai là, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác chính trị, cần thực hiện nghiêm chủ trương, định hướng của Ban Chỉ đạo Trung ương về sắp xếp tổ chức bộ máy, bảo đảm sự thống nhất quản lý theo ngành, lĩnh vực từ tỉnh đến cơ sở; đồng thời, từ thực tiễn tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh, để sắp xếp lại cho phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Trong quá trình thực hiện công tác sắp xếp, tinh giản bộ máy chắc chắn sẽ gặp không ít khó khăn, vướng mắc và trở ngai, điều này là việc không mong muốn, song khó tránh khỏi. Do đó, cả HTCT cần phải xác định đây thực sự là một cuộc cách mạng lớn, cần phải hết sức quyết tâm, kiên định, giữ vững lập trường, không bị tác động từ các yếu tố tiêu cực.

Ba là, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tổ chức, việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan, đơn vị trong HTCT các cấp phải xuất phát từ thực tiễn, có kế hoạch và lộ trình cụ thể, phù hợp với tình hình thực tế mỗi đơn vị, địa phương, bảo đảm tính ổn định và phát triển, kết hợp hài hòa giữa kế thừa và đổi mới. Trong thực hiện cần thận trọng, chặt chẽ, tránh chủ quan, nóng vội. Quá trình đó phải đảm bảo nhất quán nguyên tắc không để công việc bị gián đoạn, không để công việc bị chậm trễ, không để công việc bị ách tắc, trong bối cảnh yêu cầu thực hiện rất cao, thời gian thực hiện rất nhanh.

Bốn là, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ, Đảng bộ tỉnh Nghệ An cần tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác cán bộ. Rà soát, hoàn thiện các danh mục vị trí việc làm, khung năng lực của từng vị trí việc làm để làm cơ sở tinh giản biên chế. Thực hiện tốt việc sơ kết, đánh giá gắn với kiểm tra, giám sát, đôn đốc thực hiện nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế, vướng mắc, phát huy những sáng kiến kinh nghiệm hiệu quả; kịp thời biểu dương, nhân rộng những mô hình hay, những cách làm tốt để đảm bảo công tác tổ chức cán bộ được ổn định, không xoá trộn lớn.

Năm là, bên cạnh những giải pháp, nhiệm vụ đặt ra nêu trên, để công tác sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiệu lực, hiệu quả đạt được sự ủng hộ, đồng thuận của nhân dân cần tăng cường mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa Đảng với Nhân dân. Cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp uỷ phải luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân để khắc phục những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn, bảo đảm các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến được với Nhân dân, được Nhân dân đồng tình, ủng hộ và thực hiện có hiệu quả trong thực tiễn.

Sáu là, cùng với công tác sắp xếp tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng đối với HTCT, đặc biệt là với Nhà nước trong điều kiện mới. Tiếp tục rà soát chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức của hệ thống chính trị trong quá trình sáp nhập, tổ chức sắp xếp lại để khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp. Đồng thời, kiên quyết xoá bỏ các đầu mối trung gian, giảm đầu mối bên trong, giảm số lượng cấp phó gắn với việc cơ cấu hợp lý đội ngũ cán bộ, công chức, bố trí cán bộ, công chức theo vị trí việc làm. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, xây dựng cấp uỷ Đảng và HTCT các cấp trên địa bàn tỉnh thực sự tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng; lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ phát triển tỉnh Nghệ An theo tinh thần Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 18/7/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045./.