ThS Nguyễn Thị Chiên

GVC Khoa Lý luận cơ sở

Tóm tắt: Bài viết tập trung làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về “vừa hồng, vừa chuyên”, phân tích thực trạng xây dựng hình ảnh giảng viên Trường Chính trị Nghệ An hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục xây dựng đội ngũ giảng viên Trường Chính trị Nghệ An “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Từ khóa: “Vừa hồng, vừa chuyên”, Giảng viên, Trường Chính trị Nghệ An

Ngày 20 tháng 11 hằng năm là dịp đặc biệt để toàn xã hội tri ân, tôn vinh công lao to lớn của đội ngũ nhà giáo – những người tận tụy với sự nghiệp “trồng người”. Đây cũng là dịp để mỗi nhà giáo tự soi chiếu lại quá trình rèn luyện, phấn đấu, tiếp thêm động lực và niềm tin để hoàn thành sứ mệnh cao cả. Trong hệ thống giáo dục lý luận chính trị của Đảng, đội ngũ giảng viên Trường Chính trị tỉnh Nghệ An có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng: trực tiếp đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đảng viên của tỉnh – những người giữ vai trò “cái gốc của công việc” theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở Nghệ An phụ thuộc rất lớn vào phẩm chất, năng lực, uy tín của giảng viên Trường Chính trị tỉnh.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Người nhấn mạnh cán bộ phải “vừa hồng, vừa chuyên”, nghĩa là vừa có đạo đức cách mạng, lập trường chính trị vững vàng, vừa có năng lực, tri thức, kỹ năng giỏi. Đây là tư tưởng xuyên suốt, có giá trị chỉ đạo thực tiễn sâu sắc đối với công tác xây dựng đội ngũ giảng viên Trường Chính trị tỉnh Nghệ An hiện nay. Trong bối cảnh tỉnh đang đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, phấn đấu đến năm 2030 Nghệ An trở thành tỉnh khá của cả nước, yêu cầu “vừa hồng, vừa chuyên” đối với giảng viên Trường Chính trị Nghệ An càng có ý nghĩa cấp thiết, góp phần quyết định nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của tỉnh.

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về người cán bộ, người thầy “vừa hồng, vừa chuyên” và yêu cầu đối với giảng viên Trường Chính trị Nghệ An

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh vai trò then chốt của cán bộ, coi “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. Muốn cách mạng thành công, muốn sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thắng lợi, trước hết phải chăm lo đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ. Trong quan niệm của Người, cán bộ không chỉ cần có năng lực, tri thức mà trước hết phải có phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng. Đó chính là tinh thần “vừa hồng, vừa chuyên” – nguyên tắc cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung và người thầy, người giảng viên nói riêng.

Thứ nhất, “hồng” – phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, lý tưởng cao đẹp.

Theo Hồ Chí Minh, “hồng” trước hết là lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân; là niềm tin kiên định vào mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; là bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động trước khó khăn, thử thách. “Hồng” còn thể hiện ở đạo đức cách mạng: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; ở lối sống trong sạch, khiêm tốn, giản dị, gắn bó mật thiết với nhân dân. Người thầy, người giảng viên nếu thiếu nền tảng chính trị – đạo đức này thì khó có thể truyền cảm hứng, định hướng đúng đắn cho học viên, nhất là đối tượng là cán bộ, đảng viên.

Thứ hai, “chuyên” – năng lực, trình độ, chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng

Bên cạnh phẩm chất chính trị, Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ, giảng viên phải giỏi chuyên môn, thành thạo nghiệp vụ, am hiểu thực tiễn. Người nhấn mạnh: “Có tài mà không có đức là người vô dụng; có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”[1]. Đối với giảng viên, “chuyên” không chỉ là trình độ kiến thức lý luận chính trị, am hiểu các chuyên ngành khoa học xã hội – nhân văn, mà còn là kỹ năng sư phạm, phương pháp truyền đạt, năng lực nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn. Trong thời đại mới, “chuyên” còn gắn với khả năng ứng dụng công nghệ, đổi mới phương pháp giảng dạy, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong giáo dục lý luận chính trị.

Sự thống nhất giữa “hồng” và “chuyên”.

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, “hồng” và “chuyên” luôn gắn bó hữu cơ, không thể tách rời. “Hồng” là gốc, là nền tảng, định hướng cho “chuyên” phát triển đúng hướng; ngược lại, “chuyên” là phương tiện, là điều kiện để “hồng” được hiện thực hóa, trở thành sức mạnh cụ thể trong công tác, giảng dạy, nghiên cứu. Vì vậy, một giảng viên Trường Chính trị muốn hoàn thành tốt sứ mệnh thì phải đồng thời “vừa hồng, vừa chuyên”.

Yêu cầu đối với giảng viên Trường Chính trị Nghệ An.

Trường Chính trị Nghệ An có nhiệm vụ đặc thù là đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp cơ sở, cán bộ dự nguồn, đảng viên trong toàn tỉnh. Do đó, giảng viên nhà trường chính là những “người thầy của cán bộ”, truyền thụ tri thức, định hướng tư tưởng, bồi dưỡng kỹ năng lãnh đạo, quản lý cho đội ngũ cán bộ của tỉnh. Muốn làm tốt sứ mệnh ấy, giảng viên Trường Chính trị Nghệ An phải thực sự tiêu biểu về “hồng” - bản lĩnh chính trị kiên định, phẩm chất đạo đức trong sáng, gương mẫu trong lối sống - để học viên tin tưởng, noi theo. Đồng thời, giảng viên cũng phải mạnh về “chuyên” - có tri thức sâu rộng về lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đồng thời nắm chắc tình hình thực tiễn Nghệ An để bài giảng sinh động, gắn lý luận với thực tiễn địa phương.

Có thể nói, yêu cầu “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh chính là chuẩn mực toàn diện để xây dựng hình ảnh giảng viên Trường Chính trị Nghệ An trong giai đoạn hiện nay: vừa là người truyền bá lý luận, vừa là tấm gương sáng về chính trị, đạo đức, vừa là nhà nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của tỉnh.

2. Thực trạng xây dựng hình ảnh giảng viên Trường Chính trị Nghệ An “vừa hồng, vừa chuyên” hiện nay

Trong những năm qua, thực hiện chỉ đạo của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tỉnh ủy Nghệ An và Ban Giám hiệu, Trường Chính trị Nghệ An đã chú trọng công tác xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên theo hướng chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện công tác giáo dục lý luận chính trị. Quá trình này đạt được nhiều kết quả quan trọng, song cũng còn tồn tại những khó khăn, hạn chế cần tiếp tục khắc phục.

2.1. Những kết quả đạt được

Về “hồng” – phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống:

Đội ngũ giảng viên nhà trường tuyệt đại đa số có lập trường chính trị vững vàng, trung thành với chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Đảng. Hầu hết giảng viên là đảng viên có bản lĩnh, tinh thần trách nhiệm, gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ, tích cực tham gia các phong trào thi đua, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. 100% giảng viên có phẩm chất đạo đức tốt, lối sống lành mạnh, giản dị, gần gũi, tạo được niềm tin, sự kính trọng từ học viên và đồng nghiệp.

Về “chuyên” – trình độ, năng lực và chuyên môn nghiệp vụ:

Trong tổng số 61 cán bộ, công nhân, viên chức nhà trường, có 47 giảng viên và giảng viên kiêm chức. Trong đó, về trình độ chuyên môn: có 9 tiến sỹ, 37 thạc sỹ và 1 đại học. Về trình độ chính trị: 45 đ/c có trình độ cao cấp, 1 đ/c trung cấp và 1 đ/c cử nhân. 100% giảng viên có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm. 100% giảng viên có khả năng vận dụng tốt phương pháp dạy – học tích cực, tham gia thao giảng cấp khoa, cấp trường đạt loại giỏi trở lên[2]. Đặc biệt, nhiều giảng viên tham gia Hội thi giảng viên dạy giỏi toàn quốc đạt kết quả xuất sắc, khẳng định uy tín và vị thế của Trường trong hệ thống các trường chính trị cả nước. Hằng năm, giảng viên đều hoàn thành và nhiều người vượt mức nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế theo quy định.

Công tác nghiên cứu khoa học gắn với tổng kết thực tiễn được triển khai ngày càng hiệu quả. Nhiều đề tài, hội thảo, tọa đàm cấp tỉnh, cấp trường được tổ chức, phục vụ thiết thực cho công tác lãnh đạo, quản lý của địa phương. Năm 2024, Trường đã hoàn thành vượt mức kế hoạch nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn: tổng số giờ nghiên cứu khoa học ước đạt 23.320 giờ, gấp hơn 2,5 lần so với nghĩa vụ giao (9.233 giờ), đạt 252,6%. Các hoạt động khoa học khác cũng vượt chỉ tiêu, như: tọa đàm cấp Bộ (vượt 2), xuất bản sách (vượt 1), đoàn nghiên cứu thực tế (vượt 2)[3].

Nhà trường chú trọng công tác bồi dưỡng, đào tạo giảng viên trẻ, tạo điều kiện học tập nâng cao trình độ trong và ngoài nước, xây dựng đội ngũ kế cận có tiềm năng. Năm 2024, có 01 giảng viên bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, 01 giảng viên hoàn thành chương trình đào tạo thạc sĩ, 01 giảng viên được cấp bằng Trung cấp lý luận chính trị; 04 giảng viên đang làm nghiên cứu sinh; 01 giảng viên dự tuyển nghiên cứu sinh; 33 viên chức tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn theo quy định[4].

Thực hiện Đề án số 35-ĐA/TU ngày 16/10/2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An về “Bồi dưỡng kiến thức thực tế cho cán bộ, giảng viên Trường Chính trị tỉnh và các trung tâm chính trị cấp huyện”, năm 2024 Trường đã cử 13 giảng viên đi nghiên cứu thực tế tại các sở, ngành, địa phương (tăng 7 người so với năm 2023), trong đó 09 người đã hoàn thành. Năm 2025 có 05 giảng viên hoàn thành đi nghiên cứu thực tế dài hạn từ 01 đến 06 tháng[5].

2.2. Những hạn chế, bất cập

Bên cạnh kết quả đạt được, thực tiễn xây dựng hình ảnh giảng viên Trường Chính trị Nghệ An “vừa hồng, vừa chuyên” còn bộc lộ những hạn chế:

Một số giảng viên chưa thật sự sâu sát thực tiễn cơ sở, thiếu kinh nghiệm thực tiễn lãnh đạo, quản lý, dẫn đến bài giảng còn nặng về lý luận, thiếu tính thuyết phục.

Khả năng ngoại ngữ, tin học, kỹ năng khai thác công nghệ thông tin, học liệu điện tử của một bộ phận giảng viên còn hạn chế, chưa theo kịp yêu cầu chuyển đổi số trong giáo dục.

Công tác nghiên cứu khoa học còn thiên về số lượng, chất lượng một số công trình chưa cao; chưa có nhiều đề tài lớn, chuyên sâu, gắn chặt với các vấn đề thực tiễn đặt ra từ tỉnh Nghệ An.

2.3. Nguyên nhân

Nguyên nhân khách quan: Nghệ An là tỉnh có địa bàn rộng, số lượng cán bộ cơ sở đông, nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng đa dạng, trong khi điều kiện cơ sở vật chất, nguồn lực đầu tư cho Trường Chính trị còn hạn chế; yêu cầu mới từ thực tiễn phát triển của tỉnh và từ quá trình chuyển đổi số đặt ra áp lực lớn.

Nguyên nhân chủ quan: Một số giảng viên chưa thật sự chủ động, quyết liệt trong tự học, tự rèn; thiếu định hướng nghiên cứu lâu dài; công tác quản lý, khuyến khích, tạo động lực ở một số khâu còn chưa kịp thời, chưa đồng bộ.

Nhìn chung, đội ngũ giảng viên Trường Chính trị Nghệ An đã có bước trưởng thành quan trọng, ngày càng khẳng định vai trò nòng cốt trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của tỉnh. Tuy nhiên, để xây dựng hình ảnh giảng viên “vừa hồng, vừa chuyên” đúng với yêu cầu tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời đáp ứng nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn mới, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, khắc phục hạn chế, tạo chuyển biến căn bản về phẩm chất, năng lực và uy tín.

3. Một số giải pháp xây dựng hình ảnh giảng viên Trường Chính trị Nghệ An “vừa hồng, vừa chuyên”

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong giai đoạn mới, Trường Chính trị Nghệ An cần có các giải pháp đồng bộ, thiết thực nhằm xây dựng hình ảnh đội ngũ giảng viên “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Có thể tập trung vào một số nội dung sau:

Một là, tăng cường bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống cho giảng viên

Thường xuyên tổ chức học tập, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng; chú trọng việc cập nhật, trang bị kiến thức mới về lý luận, đường lối, chủ trương, chính sách. Đồng thời tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm, phong cách nêu gương. Đặc biệt cần quan tâm, chú trọng xây dựng môi trường sư phạm trong sáng, lành mạnh, đề cao các giá trị nhân văn, nhân ái, tinh thần đoàn kết, trách nhiệm tập thể.

Hai là, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực nghiên cứu khoa học

Cần có cơ chế khuyến khích, tạo điều kiện để giảng viên học tập nâng cao trình độ sau đại học, nghiên cứu sinh; tích cực tham gia các khóa bồi dưỡng ngắn hạn, chuyên đề, hội thảo trong và ngoài nước. Tăng cường hơn nữa việc gắn kết giữa giảng dạy và nghiên cứu; mỗi giảng viên cần có kế hoạch nghiên cứu khoa học, công bố kết quả nghiên cứu, tham gia tổng kết thực tiễn, từ đó làm giàu tri thức cho bài giảng. Đa dạng hóa hình thức đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp giảng dạy hiện đại, kỹ năng sư phạm, khả năng truyền đạt, xử lý tình huống.

Ba là, đổi mới phương pháp giảng dạy, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số

Khuyến khích giảng viên áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực: thảo luận nhóm, xử lý tình huống, mô phỏng thực tiễn, học tập trải nghiệm. Đồng thời, đầu tư phát triển hệ thống học liệu điện tử, ngân hàng câu hỏi, bài giảng số; khuyến khích giảng viên xây dựng bài giảng e-learning, ứng dụng công nghệ đa phương tiện. Nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, công cụ số trong thiết kế, quản lý và đánh giá bài học, hướng tới mô hình “lớp học thông minh”.

Bốn là, tăng cường gắn bó với thực tiễn địa phương, nâng cao năng lực tổng kết thực tiễn

Tạo điều kiện cho giảng viên tham gia nghiên cứu, khảo sát, tư vấn chính sách tại các xã, sở, ban, ngành của tỉnh; qua đó bổ sung chất liệu thực tiễn cho bài giảng. Khuyến khích giảng viên viết báo cáo nghiên cứu, tham mưu, đề xuất các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng, hệ thống chính trị ở Nghệ An. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa Trường Chính trị với các cơ quan Đảng, chính quyền, đoàn thể nhằm cập nhật kịp thời yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Năm là, hoàn thiện cơ chế, chính sách, tạo động lực phát triển đội ngũ giảng viên

Quan tâm chế độ đãi ngộ, khen thưởng xứng đáng đối với giảng viên có nhiều đóng góp trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Xây dựng môi trường làm việc thân thiện, dân chủ, khuyến khích sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Có chính sách hỗ trợ, khuyến khích giảng viên trẻ học tập, nghiên cứu, phấn đấu phát triển sự nghiệp lâu dài tại nhà trường.

Sáu là, phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Ban Giám hiệu trong công tác xây dựng đội ngũ

Thường xuyên quan tâm, kiểm tra, đánh giá chất lượng giảng viên theo chuẩn “vừa hồng, vừa chuyên”, gắn với quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng.Tạo điều kiện để giảng viên phát huy năng lực, sở trường; xây dựng đội ngũ giảng viên cốt cán, chuyên gia đầu ngành trong từng lĩnh vực. Đẩy mạnh các phong trào thi đua dạy tốt, nghiên cứu tốt, rèn luyện tốt, gắn với xây dựng hình ảnh người giảng viên Trường Chính trị Nghệ An mẫu mực.

Những giải pháp trên nếu được triển khai đồng bộ, quyết liệt sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng đội ngũ giảng viên Trường Chính trị Nghệ An thực sự “vừa hồng, vừa chuyên”, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của tỉnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

      Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ cán bộ, người thầy “vừa hồng, vừa chuyên” là một di sản quý báu, có ý nghĩa chỉ đạo sâu sắc đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Trong đó, “hồng” là gốc, là nền tảng bảo đảm cho sự kiên định chính trị, sự trong sáng về đạo đức, lối sống; còn “chuyên” là điều kiện không thể thiếu để hiện thực hóa mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng thông qua năng lực, trí tuệ và hiệu quả công tác. Sự thống nhất hữu cơ giữa “hồng” và “chuyên” chính là chuẩn mực toàn diện để xây dựng đội ngũ giảng viên Trường Chính trị Nghệ An hiện nay.

       Nhân dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, việc khẳng định và lan tỏa hình ảnh người giảng viên Trường Chính trị Nghệ An “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là sự tri ân đối với nghề cao quý, mà còn là cam kết, là quyết tâm chính trị nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của tỉnh, góp phần xây dựng Nghệ An ngày càng giàu mạnh, văn minh, xứng đáng với quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.